H συνεχής και αέναη πρόοδος της τεχνολογίας φέρνει τον ανθρώπινο πολιτισμό συνεχώς μπροστά από νέα δεδομένα μέσα από νέα επιτεύγματα που πραγματεύονται κατά κύριο λόγο τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων.
Σε αυτό το πλαίσιο κινείται και η ανάπτυξη που σημειώνεται τα τελευταία χρόνια της τεχνητής νοημοσύνης και η οποία φαίνεται ότι προορίζεται σε μελλοντικό χρόνο να λάβει καίρια θέση στην καθημερινότητα του ανθρώπινου είδους.
Ένα concept που μελετάται είναι η ένταξη της τεχνητής νοημοσύνης στο πεδίο απονομής της δικαιοσύνης, γεγονός που ακόμα και στην Ελλάδα έχει αρχίσει να συζητιέται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Το ρεπορτάζ της Μίνας Μουστάκα στο “Βήμα” είναι άκρως διαφωτιστικό όσον αφορά τους προβληματισμούς που εγείρει το συγκεκριμένο ζήτημα τόσο από αρμόδιους όσο και από τον απλό κόσμο που παρακολουθεί ως θεατής τα γεγονότα.
Άραγε είναι δυνατό να μπορέσει ένα ρομπότ να συλλάβει τις έννοιες της δικαιοσύνης, όπως τις στοχάστηκαν ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας; Είναι εφικτό να αναπτυχθούν οι απαραίτητη μηχανισμοί κρίσης δικαίου από μία άψυχη και ψυχρή μηχανή;
Όπως αναφέρεται στο “Βήμα”, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υιοθετήσει ήδη από το 2018 τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Δεοντολογία για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στα δικαστικά συστήματα στοχεύοντας σε ένα πιο αποτελεσματικό σύστημα δικαιοσύνης.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας αλγόριθμους που θα μπορούν να εξετάζουν ενδελεχώς προηγούμενες δικαστικές αποφάσεις και σε συνδυασμό με την αντίστοιχη δικογραφία θα καθίσταται δυνατή η λήψη μίας απόφαση για υπόθεση.
Ερωτήματα
Πέραν, όμως, από την τεχνική έκφανση του ζητήματος εγείρονται φυσικά και ερωτήματα ηθικής φύσης όσο και νομικής.
Πώς μπορεί ένας ένας αλγόριθμος να εξηγήσει τη συμπεριφορά των παραγόντων σε μια δίκη; Ποια είναι τα αναμενόμενα οφέλη και ποιο το αναπόφευκτο κόστος από τη ‘μοντελοποίηση’ της Δικαιοσύνης, ιδίως στο κομμάτι των ποινικών υποθέσεων;
Πριν από λίγο καιρό πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Δικαιοσύνης εκδήλωση από κοινού με τον σύμβουλo Επικρατείας και διευθυντή του νομικού γραφείου της Προεδρίας της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Κουσούλη.
Μιλώντας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την εξέλιξη που ορίζει η εποχή και στον χώρο των δικαστηρίων είχε τονίσει πως “κανείς και ποτέ δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποστερήσει από τον πολίτη τον φυσικό του δικαστή. Και κανείς και ποτέ δεν μπορεί να αποστερήσει από τον δικαστή τον δικαιοδοτικό του ρόλο, που αποτελεί θεμελιώδη κανόνα της δημοκρατικής αρχής και του κράτους δικαίου”.
Βέβαια, η προσέγγιση αυτό το μείζον ζήτημα διαφέρει από χώρα σε χώρα. Σε άρθρο τριών δικαστικών λειτουργών (Χριστόφορος Σεβαστίδης, Αικατερίνη Ντόκα, εφέτες, και Ιωάννα Ξυλιά, πρόεδρος Πρωτοδικών), με τίτλο «Τεχνητή νοημοσύνη στη Δικαιοσύνη – Πρόοδος ή προαναγγελία ενός δυστοπικού μέλλοντος;») αναφέρεται τοπαράδειγμα της Εσθονίας, που πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση ως “πιλότος” σε “καινοτόμες μεταρρυθμίσεις”, όπου είχε ανακοινώσει ότι εντός του 2020 πρόκειται να ξεκινήσει πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο θα εκδίδει δικαστικές αποφάσεις για υποθέσεις μικροδιαφορών έως 7.000 ευρώ. Επιπλέον, και η Λετονία μαζί με τη Βρετανία και την Ολλανδία έχουν επίσης επεξεργαστεί σχέδια ανάθεσης υποθέσεων μικρού χρηματικού αντικειμένου στην τεχνητή νοημοσύνη.
ΗΠΑ και τεχνητή νοημοσύνη
Ανέκαθεν πρωτοπόρα η Αμερική φαίνεται πως έχει ξεπεράσει το στάδιο των προβληματισμών και ήδη έχει περάσει στην υλοποίηση ενός τέτοιου προγράμματος ενώ μάλιστα η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από τους δικαστές είναι υποχρεωτική.
Ιδιωτική εταιρεία κατάφερε να αναπτύξει το καινοτόμο λογισμικό της COMPAS, το οποίο μπορεί να αξιολογήσει τον κίνδυνο υποτροπής του καταδικασμένου και γι΄αυτό χρησιμοποιείται υποχρεωτικά από τους δικαστές σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ.
Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι σε άτομα αφροαμερικανικής καταγωγής αποδόθηκε βαθμός υποτροπής δύο φορές μεγαλύτερος από αυτόν σε άλλες πληθυσμιακές ομάδες.
Από την άλλη, η Γαλλία τον περασμένο χρόνο ενσωμάτωσε σε νόμο για τη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης την απαγόρευση της αλγοριθμικής ανάλυσης δικαστικών αποφάσεων (με ποινή φυλάκισης μέχρι 5 ετών), της χρήσης δηλαδή προσωπικών δεδομένων δικαστικών λειτουργών με σκοπό την ανάλυση, σύγκριση, αξιολόγηση και πρόβλεψη των επαγγελματικών τους πρακτικών.
Πηγή: Το Βήμα
