Η κάμερα ενός από τους μεγάλους λυρικούς auteurs του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου κινηματογράφου, του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, έσβησε για πάντα. Η μη φυσική παρουσία του σκηνοθέτη θα αποτελέσει έλλειψη για τους οικείους του, για το παγκόσμιο κοινό όμως, ο Bertolucci άφησε πίσω του εικόνες που θα μελετώνται από πολλές γενιές κινηματογραφόφιλων και μελετητών.
Από το θρίαμβο του “Τελευταίου Αυτοκράτορα” στα Oscars μέχρι την αφαίρεση των πολιτικών του δικαιωμάτων για το “Τελευταίο τανγκό στο Παρίσι”, ο Μπερτολούτσι έκανε τις ταινίες του με τον τρόπο που ήθελε, στο χρόνο που ήθελε και κυρίως κόντρα σε κάθε λογοκρισία. “Είμαι πάντα κατά οποιουδήποτε είδους λογοκρισίας. Είναι ένα θέμα στη ζωή μου που έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο”. Αντι-φασίστας και άθεος, σύγχρονος του Φελίνι, του Παζολίνι (υπήρξε μαθητής του) και του Βισκόντι, ήταν από τους λίγους Ευρωπαίους σκηνοθέτες που κατάφερε το πρεστίζ του καλού ιταλικού κινηματογράφου, να το κάνει εμπορική επιτυχία του Hollywood, που μεταφράστηκε σε 9 Oscars το 1988.
Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να κάνει κανείς αναδρομή στο έργο του Μπερτολούτσι. Υπάρχουν άλλωστε κριτικοί, δάσκαλοι και μελετητές που το έχουν κάνει ήδη και οι ταινίες του διδάσκονται στις σχολές κινηματογράφου και όχι μόνο. Για κάποιον, όμως, που ενδεχομένως δεν γνωρίζει πολλά γι’ αυτόν αλλά ενδιαφέρεται να μάθει και να δει τον κόσμο μέσα από τη ματιά του συγκεκριμένου σκηνοθέτη, επιλέξαμε τους σημαντικότερους σταθμούς στο έργο του, που αξίζει να δείτε.
Το τελευταίο τανγκό στο Παρίσι (1972)
“Άγγελος ως άνθρωπος, τέρας ως ηθοποιός”, είχε πει ο Μπερτολούτσι για τον Μάρλον Μπράντο, τον πρωταγωνιστή μιας από τις πλέον αμφιλεγόμενες ταινίες όλων των εποχών. Ο σκηνοθέτης σχεδόν αποκατέστησε την διαταραγμένη φήμη του ηθοποιού με μια ταινία που θεωρείται και ερωτική και πολιτική και κόστισε στον Μπερτολούτσι την πολιτική του ελευθερία αλλά και πολλές απαγορεύσεις.
Η περίφημη σκηνή με το βούτυρο εξακολουθεί να συζητιέται μέχρι σήμερα για έναν ακόμη λόγο. Λίγο καιρό μετά το θάνατο της πρωταγωνίστριας το 2011, ο Μπερτολούτσι αποκάλυψε ότι η όλη σκηνή έγινε χωρίς τη συναίνεση της ηθοποιού, προκειμένου ο σκηνοθέτης να πάρει το αληθινό συναίσθημα της γυναίκας. Ο ίδιος δήλωσε ότι είχε τύψεις για αυτό που έκανε.
Ο τελευταίος αυτοκράτορας (1987)
Η πιο λυρική και επική ταινία του Μπερτολούτσι. Ήταν εντυπωσιακό πώς μια ταινία μη αμερικάνικη σάρωσε τα βραβεία και κυρίως, χωρίς να διαθέτει κανένα μεγάλο όνομα στο πρωταγωνιστικό καστ. Ο Μπερτολούτσι κατέγραψε την ιστορία ενός παιδιού που έμελλε να γίνει ο τελευταίος αυτοκράτορας της Κίνας λίγο πριν την άνοδο του Μάο. Ο σκηνοθέτης μάλιστα εξασφάλισε άδεια να κινηματογραφήσει σκηνές μέσα στην Απαγορευμένη Πόλη του Πεκίνου. Ιδού μια πολύ χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας, η έξοδος του τελευταίου αυτοκράτορα από την Απαγορευμένη Πόλη:
Τσάι στη Σαχάρα (1990)
Από τις πιο χολιγουντιανές ταινίες του Μπερτολούτσι, καταπιάνεται με την απέλπιδα σχέση της Ντέμπρα Γουίνγκερ και του Τζον Μάλκοβιτς που ταξιδεύουν στην Αφρική για να αναθερμάνουν τη σχέση τους. Η κάμερά του καταγράφει σκηνές που θυμίζουν έντονα και άλλους μεγάλους Ευρωπαίους κινηματογραφιστές όταν περιγράφουν μακρινές χώρες, όπως ο Ζαν-Ζακ Ανό. Το ιδιαίτερο της ταινίας είναι ένα από τα πιο θρυλικά cameo που έχουν γίνει ποτέ, αφού στο τέλος της εμφανίζεται ο συγγραφέας του βιβλίου, πάνω στο οποίο βασίζεται η ταινία, ο Paul Bowles, κάνοντας σκέψεις πάνω στη φύση της ανθρωπότητας:
Κλεμμένη ομορφιά (1996)
Η Λιβ Τάιλερ είναι μια πραγματική αποκάλυψη σε αυτήν την ταινία που την καθιέρωσε ήδη από νεαρή ηλικία. Η ταινία αυτή μοιάζει σαν ο Μπερτολούτσι να θέλει να κάνει ένα μικρό αφιέρωμα στην πατρίδα του, τουλάχιστον από άποψη φωτογραφίας. Για άλλη μια φορά ο σκηνοθέτης καταπιάνεται με την εξερεύνηση της σεξουαλικότητας των ηρώων του σε αυτό το ρομαντικό δράμα.
Η ιδιοφυΐα του Μπερτολούτσι έχει καταγραφεί και αναλυθεί εκτενώς. Αυτό που μένει σε όσους από μας δεν είμαστε ειδήμονες, είναι μοναδικές εικόνες και μηνύματα που θα θέλουμε να ξαναβλέπουμε μέσα από τις ταινίες του.
