Απόφαση σοκ για τα ανθρώπινα δικαιώματα έλαβε σήμερα το πολύ συντηρητικό Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, ακυρώνοντας μια απόφαση-ορόσημο που εδώ και περίπου μισό αιώνα διασφάλιζε το δικαίωμα των Αμερικανίδων στην άμβλωση, η οποία όμως δεν έγινε ποτέ αποδεκτή από τη θρησκευόμενη δεξιά.
Σε ένα μεγάλο μέρος της χώρας επομένως οι γυναίκες που θέλουν να κάνουν άμβλωση θα αναγκαστούν είτε να συνεχίσουν την εγκυμοσύνη, είτε να παρανομήσουν (για παράδειγμα, παραγγέλνοντας χάπια μέσω του διαδικτύου) ή να ταξιδέψουν σε άλλες Πολιτείες, όπου η άμβλωση θα επιτρέπεται. Το ταξίδι όμως είναι ακριβό και η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου θα πλήξει κυρίως τις φτωχές γυναίκες ή εκείνες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους – η μεγάλη πλειονότητα προέρχεται από τις μειονότητες των ισπανόφωνων και των Αφροαμερικανών.
Η ετυμηγορία των δικαστών δεν καθιστά αυτομάτως παράνομες τις αμβλώσεις, όμως γυρίζει τις ΗΠΑ στην κατάσταση που ίσχυε πριν από την εμβληματική απόφαση «Ρόου εναντίον Γουέιντ» του 1973, όταν δηλαδή η κάθε Πολιτεία ήταν ελεύθερη να τις εγκρίνει ή να τις απαγορεύσει.
Δεδομένου ότι η χώρα είναι διχασμένη, σχεδόν οι μισές Πολιτείες, κυρίως στον Νότο, μπορεί να τις απαγορεύσουν πολύ γρήγορα. Το Μισούρι ήταν η πρώτη Πολιτεία που ανακοίνωσε ότι απαγορεύει τις αμβλώσεις, μετά την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
«Το Σύνταγμα δεν κάνει καμία αναφορά στην άμβλωση και κανένα από τα άρθρα του δεν προστατεύει ρητά αυτό το δικαίωμα», γράφει στο σκεπτικό της απόφασης, εξ ονόματος της πλειοψηφίας των 6 συντηρητικών δικαστών, ο Σάμιουελ Αλίτο. Η απόφαση Ρόου εναντίον Γουέιντ «ήταν εξ αρχής πλήρως αθεμελίωτη» και «πρέπει να ακυρωθεί», πρόσθεσε.
«Ήρθε η ώρα να θέσουμε το ζήτημα των αμβλώσεων στους εκλεγμένους εκπροσώπους του λαού», στα τοπικά κοινοβούλια, γράφει επίσης ο δικαστής.
Η διατύπωση αυτή είναι πολύ κοντά στο κείμενο του προσχεδίου απόφασης που είχε διαρρεύσει στον Τύπο τον Μάιο, προκαλώντας διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα και κύμα αγανάκτησης στους προοδευτικούς κύκλους.
Έκτοτε, το κλίμα ήταν τεταμένο γύρω από το Δικαστήριο, όπου είχε τοποθετηθεί ένας φράχτης ασφαλείας για να μην πλησιάζουν κοντά οι διαδηλωτές. Τον Ιούνιο, ένας ένοπλος συνελήφθη κοντά στο σπίτι του συντηρητικού δικαστή Μπρετ Κάβανο και του ασκήθηκε δίωξη για απόπειρα δολοφονίας.
Αμέσως μόλις ανακοινώθηκε η απόφαση, εκατοντάδες διαδηλωτές άρχισαν να συγκεντρώνονται στην Ουάσινγκτον – κάποιοι έκλαιγαν από χαρά, άλλοι από θλίψη.
Η σημερινή απόφαση θεωρείται «μία από τις σημαντικότερες στην ιστορία του Ανωτάτου Δικαστηρίου από την εποχή που ιδρύθηκε, το 1790», παρατήρησε ο καθηγητής δικαίου της υγείας, Λόρενς Γκόστιν. «Έχει συμβεί και άλλες φορές το Ανώτατο Δικαστήριο να αλλάξει αποφάσεις του, όμως για να θεμελιώσει ή να επαναφέρει ένα δικαίωμα και ποτέ για να το καταργήσει», σημείωσε.
Η απόφαση αυτή πηγαίνει επίσης αντίθετα με την τάση που παρατηρείται διεθνώς για την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων σε χώρες όπου η επιρροή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας παραμένει πολύ ισχυρή, όπως στην Ιρλανδία, την Αργεντινή, το Μεξικό ή την Κολομβία. Επιστεγάζει έναν αγώνα μισού αιώνα που έδινε μεθοδικά η θρησκευόμενη δεξιά, για την οποία η απόφαση συνιστά τεράστια νίκη αλλά όχι και το τέλος της μάχης: το κίνημα θα συνεχίσει να αγωνίζεται ώστε να ωθήσει όσο το δυνατόν περισσότερες Πολιτείες να καταργήσουν τις αμβλώσεις ή να πετύχει την απαγόρευσή τους σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Σύμφωνα με το ινστιτούτο Guttmacher, ένα κέντρο ερευνών που αγωνίζεται για την πρόσβαση στην αντισύλληψη και τις αμβλώσεις σε όλον τον κόσμο, 13 Πολιτείες έχουν ήδη περάσει «νόμους-ζόμπι»: απαγορεύουν τις αμβλώσεις και θα τεθούν αυτομάτως σε ισχύ. «Τις επόμενες ημέρες, εβδομάδες και μήνες, θα δούμε κλινικές να κλείνουν» σε αυτές τις Πολιτείες, όπως το Τέξας ή η Λουιζιάνα, σχολίασε ο Λόρενς Γκόστιν. Εκτιμάται ότι θα ακολουθήσουν το παράδειγμά τους άλλες 12 Πολιτείες, απαγορεύοντας πλήρως ή εν μέρει τις αμβλώσεις.
Το διάγγελμα Μπάιντεν
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι η απόφαση είναι ένα τραγικό λάθος και αποτέλεσμα εξτρεμιστικής ιδεολογίας.
“Η υγεία και η ζωή των γυναικών αυτής της χώρας βρίσκονται τώρα σε κίνδυνο”, δηλώνει ο Δημοκρατικός πρόεδρος σε ομιλία του στον απόηχο της ιστορικής δικαστικής απόφασης, εκφράζοντας λύπη γι’ αυτή τη “θλιβερή ημέρα” για τις Ηνωμένες Πολιτείες, που αποτελούν εξαίρεση παγκοσμίως.
Ο Μπάιντεν απηύθυνε έκκληση να συνεχιστεί ειρηνικά ο αγώνας και να προασπιστεί το δικαίωμα στην άμβλωση και όλες τις άλλες “προσωπικές ελευθερίες” καθώς πλησιάζουν οι ενδιάμεσες βουλευτικές εκλογές που προαναγγέλλονται δύσκολες για το στρατόπεδο των Δημοκρατικών.
Οι αντιδράσεις στην απόφαση
Η ακύρωση του δικαιώματος στην άμβλωση που αποφάσισε σήμερα το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ «είναι ένα τρομερό πλήγμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα των φύλων», δήλωσε η Μισέλ Μπατσελέτ, Ύπατη Αρμοστής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Η πρόσβαση σε ασφαλή, νόμιμη και αποτελεσματική άμβλωση είναι γερά ριζωμένη στο διεθνές ανθρώπινο δίκαιο και είναι κεντρικής σημασίας για την αυτονομία και την ικανότητα των γυναικών να κάνουν τις δικές τους επιλογές», ανέφερε η Μπατσελέτ σε ανακοίνωσή της.
Ερωτηθείς από το κανάλι Fox News για τον δικό του ρόλο στην εξέλιξη αυτή, επειδή κατά τη θητεία του στον Λευκό Οίκο διόρισε τρεις δικαστές και έτσι έγειρε την πλειοψηφία του Ανωτάτου Δικαστηρίου στο συντηρητικό στρατόπεδο, ο Ρεπουμπλικανός δισεκατομμυριούχος πρώην πρόεδρος Τραμπ απάντησε: «Είναι θέλημα Θεού». Η απόφαση «ακολουθεί το Σύνταγμα» και «επαναφέρει τα πάντα σε πολιτειακό επίπεδο, όπως θα έπρεπε ανέκαθεν να ισχύει», πρόσθεσε.
Η αμερικανική συντηρητική δεξιά υποδέχθηκε με θέρμη την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου που «πέταξε στον σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας» το δικαίωμα στην άμβλωση, ενώ η αριστερά και πολλές οργανώσεις από την άλλη δεσμεύτηκαν ότι θα συνεχίσουν να «μάχονται» για να υπερασπίζονται αυτό το δικαίωμα των γυναικών.
«Επιστρέφοντας το ερώτημα της άμβλωσης στις Πολιτείες και στους ανθρώπους, το Ανώτατο Δικαστήριο διόρθωσε ένα ιστορικό λάθος», χαιρέτισε με μήνυμά του στο Twitter ο πρώην αντιπρόεδρος Μάικ Πενς στην κυβέρνηση Τραμπ.
Τώρα που η απόφαση η οποία θωράκιζε αυτό το δικαίωμα για σχεδόν 50 χρόνια σε ομοσπονδιακό επίπεδο «πετάχτηκε στον κάδο των σκουπιδιών της ιστορίας, ανοίγει μια νέα αρένα», πρόσθεσε ο Ρεπουμπλικάνος Πενς, ένθερμος Χριστιανός Ευαγγελιστής, που δίνει «μια δεύτερη ευκαιρία για μια ζωή» και προτρέπει κάθε πολιτεία της χώρας να απαγορεύσει τις αμβλώσεις.
«Αυτή η βάρβαρη απόφαση είναι εξωφρενική και σπαρακτική. Αλλά μην έχετε αυταπάτες: τα δικαιώματα των γυναικών και όλων των Αμερικανών θα είναι στα ψηφοδέλτια αυτόν τον Νοέμβριο», δήλωσε η Δημοκρατική πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι, αναφερόμενη στις ενδιάμεσες εκλογές των ΗΠΑ αργότερα φέτος.
Ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Μιτς Μακόνελ έκανε λόγο «για μια ιστορική νίκη για το Σύνταγμα και για τους πιο ευάλωτους στην κοινωνία μας». «(Αυτή η απόφαση) είναι γενναία και ορθή», είπε.
«Σήμερα, το Ανώτατο Δικαστήριο όχι μόνο ανέτρεψε σχεδόν 50 χρόνια δικαστικού προηγούμενου, αλλά υποβίβασε την άκρως προσωπική απόφαση που μπορεί να πάρει κάποιος στα καπρίτσια πολιτικών και ιδεολόγων – εξαπολύοντας επίθεση στις θεμελιώδεις ελευθερίες εκατομμυρίων Αμερικανίδων», δήλωσε ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα.
Ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δήλωσε πολύ απογοητευμένος από την απόφαση. «Είμαι πολύ απογοητευμένος, γιατί τα δικαιώματα των γυναικών πρέπει να προστατεύονται. Και θα περίμενα από την Αμερική να προστατεύσει αυτά τα δικαιώματα», δήλωσε στο Reuters ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους στο περιθώριο συνόδου κορυφής της Κοινοπολιτείας στη Ρουάντα.
Η αμερικανική οργάνωση Pro-Life αναφέρθηκε σε «μια αξέχαστη ημέρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα».
«Σήμερα κλαίμε. Αύριο πολεμάμε», πρόσθεσε η Δημοκρατική γερουσιαστής Τζιν Σαχίν.
Η κύρια αμερικανική οργάνωση οικογενειακού προγραμματισμού υποσχέθηκε να συνεχίσει να «παλεύει» για να αποκαταστήσει αυτό το δικαίωμα και να το διατηρήσει όσο το δυνατόν περισσότερο σε τοπικό επίπεδο. «Πιθανόν νιώθετε πολλά συναισθήματα – πόνο, θυμό, σύγχυση. Δεν πειράζει, είμαστε μαζί σας και δεν θα σταματήσουμε ποτέ να παλεύουμε για εσάς», έγραψε στο Twitter η Planned Parenthood.
Το ίδιο μήνυμα από την οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Διεθνής Αμνηστία, η οποία ζητά «δράση» για την «προστασία του δικαιώματος στην άμβλωση στις Ηνωμένες Πολιτείες». «Δεν είσαι ελεύθερος αν δεν μπορείς να αποφασίσεις για το μέλλον σου. Η άμβλωση είναι ανθρώπινο δικαίωμα», επέμεινε.
