Μετά την καθηλωτική ερμηνεία της Δέσποινας Μπεμπεδέλη, ως Χαρίτα Μάντολες, η σειρά Famagusta παρουσίασε στο δεύτερο και τρίτο επεισόδιο άλλες δύο ιστορίες εμπνευσμένες από αληθινά γεγονότα που έλαβαν χώρα το ’74 κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Η μία αφορούσε μία γυναίκα, που στην πραγματικότητα είναι γνωστή ως η «Μυροφόρα της Κύπρου» και η δεύτερη, την τραγική οικογένεια Εγγλέζου από την Άσσια.
Ο υπεύθυνος έρευνας και συγγραφής των μαρτυριών που βλέπουμε στη σειρά, Δημήτρης Τοκκαρής, έχει πει σε συνέντευξή του στο Αθηνόραμα πως έμαθε πολλά από την έρευνα.
«Έχεις να κάνεις με βασανισμένα πλάσματα που έχασαν δικούς τους ανθρώπους και τους ψάχνουν για μισό αιώνα, με τραυματίες πολέμου, με γυναίκες που βιάστηκαν. Με ταλαιπωρημένες ψυχές που ανεβαίνουν ένα Γολγοθά χωρίς προσμονή Ανάστασης. Μπροστά σε αυτούς τους ανθρώπους άκουγα, έπαιρνα τις σημειώσεις μου και έσκαγα, ένιωθα πως δεν είχα δικαίωμα να πω πολλά. Δεν έβρισκα λέξεις να πω χωρίς να καταφύγω σε υποκριτικά κλισέ, όπως έκαναν οι εκάστοτε κυβερνήσεις για να αποφύγουν τις ευθύνες τους».
Η Μυροφόρα της Κύπρου
Η υπόθεση της εξαφάνισης του παιδιού που παρουσιάστηκε στο δεύτερο επεισόδιο της Famagusta, είναι εμπνευσμένη από την ιστορία της Μυροφόρας, μιας γυναίκας που μέχρι σήμερα αναμένει να συναντήσει τον γιο της, ο οποίος απήχθη από τις τουρκικές δυνάμεις κατά την εισβολή.
Στον ρόλο της γυναίκας που δίνει την μαρτυρία της στον Μάικλ (Χρήστος Λούλης), είδαμε την Κύπρια ηθοποιό, Μαρούσα Αβραμίδου.
Η ηθοποιός ενσάρκωσε μία μητέρα η οποία έχασε τον πρωτότοκο γιο της, μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Για τις ανάγκες ενός ντοκιμαντέρ διηγήθηκε την προσωπική της ιστορία, φωτογραφίζοντας, παράλληλα, τα βιώματα εκατοντάδων ακόμα μανάδων εκείνου του Αυγούστου. Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η στιγμή που τραγούδησε το νανούρισμα, που συνήθιζε να λέει στον γιο της, πριν χαθεί μια για πάντα από την αγκαλιά της.
H σπαρακτική ιστορία της Μυροφόρας Γεωργίου, μιας γυναίκας που έχασε τον 5χρονο γιο της που τον άρπαξαν Τούρκοι στρατιώτες, είναι μια ιστορία καρτερικότητας.
Ο μικρός Χριστάκης, τραυματίστηκε από τους πυροβολισμούς όταν οι στρατιώτες εισέβαλαν στο σπίτι της οικογένειας και σωριάστηκε στο πάτωμα.
Ένας άλλος Τούρκος στρατιώτης τους βοήθησε να μεταφέρουν τον Χριστάκη σε ένα πρόχειρο νοσοκομείο, ώστε να τον περιθάλψουν. Η γυναίκα, όμως, έχασε τα ίχνη του παιδιού της, αφού λίγες μέρες μετά την ενημέρωσαν ότι το μετέφεραν στην Τουρκία μέχρι να γίνει καλά και έπειτα θα το επέστρεφαν. Έπειτα, πήραν πίσω όσα της είπαν. Και ο Χριστάκης δεν επέστρεψε ποτέ στην πατρίδα και στην οικογένειά του.
Μαζί του αγνοείται και ο πατέρας και σύζυγος της Μυροφόρας, Γιώργος. Ο Χριστάκης θεωρείται ο πιο μικρός σε ηλικία αγνοούμενος της εισβολής.
Ακούστε την ιστορία της όπως τη διηγήθηκε στην εκπομπή του Alpha Κύπρου, 24 ώρες:
Η τραγική ιστορία της Χαρίτας Μάντολες
Η Χαρίτα Μάντολες, τη μαύρη φορεσιά της οποίας ενδύθηκε στη Famagusta η καθηλωτική Δέσποινα Μπεμπεδέλη, έμελλε να γίνει η γυναίκα σύμβολο των τραγικών περιστατικών που χώρισαν την Κύπρο στα δύο.
Νέα κοπέλα το καλοκαίρι του ’74, η Χαρίτα Μάντολες είδε να χάνονται μπροστά στα μάτια της 6 μέλη της οικογένειάς της και συνολικά 12 Ελληνοκύπριοι. Η αυγή της 20ής Ιουλίου του 1974 έφερνε και την αρχή του δράματος για τη Χαρίτα, όπως και για χιλιάδες άλλους ανθρώπους. Η εισβολή των Τούρκων στρατιωτών, γίνεται μόνο λίγα μέτρα πιο κάτω από την περιοχή της Ελιάς. Στις 21 Ιουλίου, δώδεκα άντρες συλλαμβάνονται και εκτελούνται σχεδόν μπροστά στα μάτια τους. Ανάμεσά τους, ο πατέρας της Χαρίτας, ο άντρας της Ανδρέας, ο σύζυγος της αδελφής της Γιαννούλας, ο σύζυγος της αδελφής της Μάρως, ο θείος και νονός της, ο ξάδελφος της.
Τότε ήταν και η τελευταία φορά που τους έβλεπαν… Γνώρισαν επίσης και το φρικτό πρόσωπο που βγάζει ο πόλεμος στους ανθρώπους. Εικόνες και λόγια που σημάδεψαν για πάντα τη ζωή τους. Ύστερα ακολούθησαν τα δύσκολα χρόνια της προσφυγιάς. Η Χαρίτα, μαζί με τις αδελφές της, μόνες τους χωρίς τους συζύγους και κουβαλώντας όλο εκείνο το μαρτύριο που είχαν περάσει στις ψυχές τους, ξεκινούσαν έναν καινούριο αγώνα. Να σταθούν στα πόδια τους και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους μονάχες τους. Ποτέ όμως δεν έπαψαν να αγωνίζονται.
Πρόσφατα διηγήθηκε και πάλι την ιστορία της στην κυπριακή τηλεόραση και τη Χριστιάνα Αριστοτέλους.
Με τη Χαρίτα Μάντολες να είναι πάντα μπροστά σε όλους τους αγώνες και να γίνεται σύμβολο για έναν ολόκληρο λαό. Η ίδια δεν σταμάτησε ποτέ να αγωνίζεται για να βρεθούν οι σοροί τους, καθώς επί δεκαετίες εκείνοι θεωρούνταν αγνοούμενοι. Όταν άνοιξαν τα σύνορα , ήταν εκεί, στο σημείο όπου τους κρατούσαν ομήρους οι Τούρκοι και έγινε μάρτυρας της αποκάλυψης των ανθρώπων που θάφτηκαν ομαδικά μετά την σφαγή τους από Τούρκους στρατιώτες.
Η τραγική ιστορία της οικογένειας Εγγλέζου
Μία από τις πιο δραματικές ιστορίες της εισβολής ήταν αυτή της οικογένειας Εγγλέζου από την Άσσια, το χωριό με τους περισσότερους αγνοούμενους.
Η Ελενίτσα Αντωνίου Εγγλέζου και ο γιος της, Νίκος είχαν μιλήσει στην εφημερίδα Φιλελεύθερος της Κύπρου το 2013 έχοντας μόλις παραλάβει μετά από δεκαετίες τα οστά του 11χρονου γιου της, Γιώργου ενώ αγνοείται ακόμα η τύχη του 14χρονου Χριστάκη.
Τα οστά του 11χρονου τότε παιδιού, βρέθηκαν σε ομαδικό τάφο στην περιοχή της Αφάνιας μαζί με τα οστά του θείου του, Γιώργου Εγγλέζου, των τριών γιων του ηλικίας 23, 18 και 16 ετών, του γαμπρού του 28 ετών και άλλων δυο ανδρών από τη οικογένεια Ζαχαριάδη, του πατέρα και του 16χρονου γιου του.
«Όλοι βρίσκονταν στον ίδιο χώρο όταν στις 16 Αυγούστου μπήκαν οι Τούρκοι στην Άσσια» αναφέρει ο Νίκος Εγγλέζος εξηγώντας ότι το πρωί της δεύτερης εισβολής, «είχαν έρθει από τη Βιτσάδα δυο λεωφορεία με κυνηγημένους οι οποίοι νόμιζαν ότι θα προστατεύονταν στην Άσσια και επειδή η μητέρα μου κατάγεται από τη Βιτσάδα, κατέφυγαν στο σπίτι μας. Βλέποντας τόσο κόσμο στο σπίτι, τα μικρά μου αδέλφια, ο Χρίστος και ο Γιώργος, φοβήθηκαν και πήγαν δίπλα στο θείο αισθανόμενοι μεγαλύτερη ασφάλεια. Εκεί όμως τους έπιασαν οι Τούρκοι και πρέπει να τους εκτέλεσαν σε απόσταση λιγότερη του ενός χιλιομέτρου, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στην Αφάνεια».
Εκείνη την ήμερα η κυρία Ελενίτσα ήταν στο σπίτι της. Ο άντρας της, Αντώνης Εγγλέζου που ήταν επιστάτης στο Τμήμα Υδάτων, βρισκόταν σε υπηρεσία στη Λεμεσό όπου ξεκινούσαν οι εργασίες για τον αγωγό από την Γερμασόγεια στο Φασούρι, έχοντας μαζί του και το Νίκο. Ο μεγαλύτερος γιος της οικογένειας, ο Αντρέας, ήταν στρατεύσιμος και βρισκόταν στην περιοχή της Μιας Μηλιάς. Όταν μπήκαν στο χωριό οι Τούρκοι, πυροβολούσαν στα τυφλά θέλοντας να πανικοβάλλουν τον κόσμο και να τον αναγκάσουν να εγκαταλείψει από μόνος του τα σπίτια. Οι άνθρωποι τρομαγμένοι έφευγαν όπως όπως και με όποιο προσφερόμενο μέσο, με αυτοκίνητα, με τρακτέρ, τρέχοντας με τα πόδια μέσα από τα χωράφια… Έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα.
«Μια ξαδέλφη μου που ήρθε στο σπίτι μας με τον άντρα και το βρέφος της, είπε μου τρομαγμένη… άτε Ελενίτσα… έφυγαν όλοι από το χωριό… να φύγουμε κι εμείς…» θυμάται η χαροκαμένη μάνα. «Είδα παντού ησυχία και νόμισα ότι και τα δικά μου παιδιά είχαν φύγει με την οικογένεια του κουνιάδου μου γι’ αυτό και φύγαμε κι εμείς με την ιδέα αργότερα θα έβρισκα τον Χρίστο και τον Γιώργο μου μαζί με τους άλλους» μονολογεί κι αφήνει ένα βαθύ αναστεναγμό.
Το κακό έγινε το μεσημέρι της 16ης Αυγούστου. Ήρθαν Τούρκοι από το διπλανό χωριό Μόρα κι άρχισαν τις λεηλασίες. Στο σπίτι του Γιώργου Εγγλέζου ήταν και η κόρη του με ένα μωρό, ούτε δυο χρονών… κι όταν έκλαψε το μωρό και το άκουσαν οι Τούρκοι άρχισαν να πυροβολούν και μια σφαίρα κτύπησε τον 11χρονο Χριστάκη.
«Όλους όσοι ήταν κρυμμένοι στο σπίτι τους μάζεψαν οι Τούρκοι. Ήταν ο θείος μου και η γυναίκα του, η κόρη τους με τον άντρα της και το μωρό, οι τρεις γιοί τους, μια άλλη γυναίκα με τις δυο της κόρες και τα μικρά αδέλφια μου, ο Γιώργος και ο Χριστάκης» αφηγείται ο Νίκος Εγγλέζος. «Τις γυναίκες με το μωρό τις μετέφεραν στη Μόρα και τους άλλους, τους αρσενικούς τους πήγαν για εκτέλεση. Ο μικρότερος ήταν 11 και ο μεγαλύτερος 50 χρονών. Τον Χριστάκη μας που ήταν πληγωμένος, είπαν ότι θα τον πήγαιναν σε γιατρό… δεν ξέρουμε όμως τι απέγινε».
Τα οστά του Γιώργου Εγγλέζου, βρέθηκαν εκεί ακριβώς που υπήρχαν οι πληροφορίες ότι έγινε η εκτέλεση, κοντά στο εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου μεταξύ Άσσιας και Αφάνιας σε χωματόδρομο που οδηγεί στην Αγκαστίνα. «Το ξέραμε από το 2009 ότι είχε βρεθεί αυτός ο ομαδικός τάφος… Βρήκαν τους 8 από τους 9… και αγνοείται ακόμα η τύχη του Χριστάκη μας», αναφέρει ο Νίκος Εγγλέζος και περιγράφει τον παράξενο τρόπο με τον οποίο εντοπίστηκε ο ομαδικός τάφος με τους εκτελεσθέντες της οικογένειας Εγγλέζου.
«Κάποια Τουρκοκύπρια που σπούδαζε στην Τουρκία, είχε ζητήσει από τον πατέρα της να της εξασφαλίσει ένα ανθρώπινο κρανίο για σκοπούς μελέτης στη σχολή όπου φοιτούσε. Κι εκείνος θυμήθηκε κάποιον που ήξερε ότι είχε θάψει τους Ασσιώτες κοντά στην Αφάνεια και πήγε και τον βρήκε… Έκαναν την εκσκαφή και πήραν ένα κρανίο από τους ανθρώπους που ήταν θαμμένοι εκεί».
Η συνέχεια που έδωσε και την αποκάλυψη για τον ομαδικό τάφο με τους Ασσιώτες αγνοούμενους, δόθηκε στο αεροδρόμιο της Τύμπου. «Επιστρέφοντας η φοιτήτρια στις σπουδές της, στον έλεγχο που έγινε στο αεροδρόμιο εντοπίσθηκε και το ανθρώπινο κρανίο που υπήρχε στη τσάντα της και οι ανακρίσεις που ακολούθησαν οδήγησαν στο σημείο που ήταν θαμμένοι οι δικοί μας αγνοούμενοι».
