Ηθοποιός με μεγάλη γκάμα ρόλων, από τον πλέον κωμικό ως τον πλέον δραματικό, πράος, μειλίχιος και εξαιρετικά προσιτός, ο Στέλιος Μάινας περιοδεύει φέτος με τον “Κήπο”, ένα έργο που τον φέρνει για άλλη μια φορά στην ίδια σκηνή με τη σύζυγό του, Κάτια Σπερελάκη (που έχει κάνει και τη μετάφραση του έργου) για να μιλήσει για δύσκολες ανθρώπινες σχέσεις αλλά κυρίως για την αλληλεγγύη, όπως μας λέει και ο ίδιος.
Αυτή τη φορά υποδύεται τον Μπάρι, έναν βετεράνο του Βιετνάμ, που δουλεύει ως οικοδόμος και γνωρίζει τη Λουίζ που έρχεται να τον φροντίζει μετά από μια εγχείριση. Η Λουίζ όμως ανεβαίνει τη δική της ανηφόρα καθώς πάσχει από άνοια και στο πρόσωπο του άξεστου Μπάρι θα αναζητήσει απεγνωσμένα τη βοήθεια. Αυτοί οι δύο άνθρωποι σε μια προσπάθεια να γεφυρώσουν δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους και να βρουν, ο καθένας με τον τρόπο του, τη σωτηρία.
«Είναι βαρετό να παίζεις τα ίδια πράγματα»
Πιάσαμε το νήμα της κουβέντας μας από έναν ρόλο που σίγουρα θα μείνει στην ελληνική θεατρική ιστορία, αυτόν του Εδουάρδου Β’ του Μάρλοου (με έναν απίστευτο θίασο: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Δημήτρης Λιγνάδης, Νίκος Χατζόπουλος, Ελένη Κοκκίδου, Μανώλης Μαυροματάκης, Γιώργος Πυρπασόπουλος, Σωκράτης Αλαφούζος κ.ά.), όταν ο Στέλιος Μάινας πριν από 20 χρόνια εμφανίστηκε ως ένας προκλητικά ομοφυλόφιλος βασιλιάς παντρεμένος με τη βασίλισσα Ισαβέλλα, που παραχωρούσε εξουσίες και αξιώματα στον ευνοούμενό του, Γκάβεστον.
«Είδατε ένα αριστούργημα αλλά ένα εξτραβαγκάνς, ένα ανατρεπτικό έργο. Αυτό που παίζουμε τώρα δεν έχει καμία σχέση. Εξάλλου ο ηθοποιός από κατασκευής πρέπει να παίζει πολύ διαφορετικά πράγματα» μας λέει κάνοντας αναδρομή σε εκείνη τη στιγμή του.
Κάνετε όμως εκ διαμέτρου αντίθετους ρόλους. Από τον Εδουάρδο, στους “Μεν και δεν”, στον καψιμιτζή της “Λούφας και παραλλαγής” και τώρα είστε ο Μπάρι, ένας βετεράνος του Βιετνάμ.
Ο ηθοποιός πρέπει να κάνει εκ διαμέτρου αντίθετα πράγματα για να μπορεί να ανοίγει τη γκάμα του γιατί διαφορετικά δεν έχει και νόημα. Είναι από κουραστικό έως βαρετό να παίζεις τα ίδια πράγματα. Όλα, ό,τι κι αν παίζεις είναι μέσα στην ανθρώπινη γκάμα, επομένως η υποχρέωση του ηθοποιού είναι να μπορεί να ασκείται σε ό,τι έχει χαρακτήρα που μπορεί να ερμηνευτεί από έναν ηθοποιό, από την κωμωδία μέχρι το πιο ακραίο κείμενο. Μη νομίζετε, εμείς οι ηθοποιοί ακολουθούμε έναν καμβά, δεν κάνουμε του κεφαλιού μας. Πέρα από τη σκηνοθεσία που είναι πολύ σημαντική έχουμε ένα πατρόν που είναι ο συγγραφέας, το ιδιαίτερο που έχει ο κάθε συγγραφέας.
Εσείς πήρατε το πατρόν απευθείας από τον συγγραφέα (σ.σ. Μπρους Γκουτς);
Έχουμε να κάνουμε με αμερικανικό θέατρο. Οι Αμερικάνοι ως λαός είναι απίστευτα “άμεσος” λαός που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί -κακώς- και ναΐφ. Δηλαδή έχει μία αφέλεια γι΄αυτό τα πράγματα έχουν μία διαφορετική “απλότητα” σε σχέση με την Ευρώπη. Έτσι είναι και ο θεατρικός τους κόσμος. Η αμερικανική γραφή έχει μια αμεσότητα έναν ρεαλισμό. Έτσι είναι και ο Γκουτς που είναι Αμερικανοκαναδός.
Τι χαρακτήρας είναι ο Μπάρι;
Ένας ευθύς, επιθετικός, άγριος, δύστροπος και ακοινώνητος άνθρωπος που μοιάζει με ένα πληγωμένο θηρίο που όταν τραυματίζεται θέλει να αποσύρεται στη γωνιά μόνο του για να επουλώσει τις πληγές.
«Ο κορονοϊός μάς έδειξε την προσωρινότητά μας»
Με τον κορονοϊό, έργα που μιλάνε για τις ανθρώπινες σχέσεις έχουν αρκετή απήχηση στο κοινό που ψάχνει να πιαστεί από κάπου. Πιστεύετε ότι άλλαξε πολύ τις ανθρώπινες σχέσεις;
Θα ήταν παρήγορο να πούμε ότι ένα εξωγενές γεγονός ακόμα και σαν τον κορονοϊό θα άλλαζε προς το καλύτερο τις ανθρώπινες σχέσεις. Πιστεύω ότι δεν τις άλλαξε, οι άνθρωποι κάνουν μια μικρή στάση και θα επανέλθουν στο καλύτερο ή το χειρότερο από το υλικό από το οποίο είναι. Είμαστε κατασκευασμένοι από κάτι και κάτι μας χαρακτηρίζει τον καθένα. Μακάρι να αλλάζαμε προς το καλύτερο. Βεβαίως μας δίνονται πολλές ευκαιρίες στη ζωή για αλλαγή και μία από αυτές είναι ο κορονοϊός. Και δεν είναι μια ευκαιρία για αλλαγή αλλά για να δούμε την πραγματικότητα και όχι το φαίνεσθαι. Μας έδειξε την προσωρινότητά μας ή τη ματαιότητα των επιδιώξεών μας ή την ανάγκη της αλληλεγγύης και της συντροφικότητας. Είδα κάτι που μου έκανε εντύπωση τις προάλλες, πάρα πολλούς νέους της Βηρυτού να μαζεύουν τζάμια από τη σπασμένη πόλη και με συγκίνησε και με εξέπληξε θετικά ότι οι νέοι μιας πόλης -και μπράβο- κινητοποιούνται άμεσα για να σώσουν την πόλη τους ή τους μεγαλύτερους. Ελπίζω ότι δεν χρειάζονται μεγάλες καταστροφές για να κινητοποιηθούμε.
Έχετε εντοπίσει στην περιοδεία σας ανά την Ελλάδα διαφοροποιημένη συμπεριφορά των θεατών λόγω του κορονοϊού;
Ο κόσμος στην περιφέρεια δεν έχει αντιληφθεί το μέγεθος και τον τρόμο του κορονοϊού. Είναι έτοιμοι να σε αγκαλιάσουν και να σε φιλήσουν. Όταν τους λες ότι υπάρχει ο κορονοϊός σε κοιτάνε με απορία του στυλ “μα πιστεύεις κι εσύ σε αυτές τις βλακείες;”, πράγμα που είναι πάρα πολύ επικίνδυνο γιατί δεν γίνεται να ξυπνήσουμε μια μέρα και οι νεκροί να είναι σε διψήφιο και τριψήφιο νούμερο. Στις μεγάλες καταστροφές -όπως λένε οι ψυχολόγοι- υπάρχει το στάδιο της “άρνησης”. Αρνούνται την πραγματικότητα γιατί δεν θέλουν να τη δεχτούν. Και ο κορονοϊός είναι μια καταστροφή. Βεβαίως υπάρχει διαφοροποίηση από τις πόλεις τις μεγάλες. Στην Αθήνα έχει καταλάβει ο κόσμος τον κίνδυνο πολύ περισσότερο, ίσως γιατί είχε τα περισσότερα κρούσματα. Ελπίζω να περάσει και στην περιφέρεια γρήγορα το μήνυμα ότι ο κορονοϊός δεν είναι πλάκα. Οι μεγαλύτεροι άνθρωποι βεβαίως είναι λίγο πιο υποψιασμένοι, πιο συγκρατημένοι, γενικότερα όμως ο κόσμος της περιφέρειας δεν έχει αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος.
Με τι συναίσθημα θα θέλατε να φεύγει το κοινό από την παράσταση;
Με τρυφερότητα. Είναι ένα πολύ τρυφερό, συγκινητικό έργο που μιλάει για τις αλήθειες της ζωής και τη μνήμη που είναι πολύ σημαντική αλλά και για ένα πρόβλημα που τα τελευταία 20 χρόνια απασχολεί την ανθρωπότητα που λέγεται “άνοια” και Αλτσχάιμερ. Οι άνθρωποι είμαστε ίδιοι όταν μας αφαιρέσουν τη μνήμη μας; Η μνήμη μας είμαστε εμείς; Όταν την αφαιρέσουμε είμαστε εμείς ή είμαστε απλώς σκεύη; Θέλουμε να φεύγει ο κόσμος ανακουφισμένος από την υπόθεση ότι υπάρχει ο συνάνθρωπος. Το μήνυμα του έργου μας είναι ότι κανένας άνθρωπος δεν περισσεύει, δεν μπορούμε να ζήσουμε μόνοι μας. Είμαστε αγελαία όντα, έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλο, έχουμε ανάγκη τη βοήθεια ακόμα και του ξένου. Κανένας μας δεν είναι ξένος, όλοι είμαστε συγγενείς.
Πολύ επίκαιρο το μήνυμα.
Πολύ! Μας πλησιάζουν να μας πουν ότι το μήνυμα αυτό είναι τόσο επίκαιρο με αυτό που συμβαίνει στην ανθρωπότητα.
«Τα υλικά μας είναι λάθος στη συνταγή της τηλεόρασης σήμερα»
Θα επιστρέφατε στη μικρή οθόνη; Σας έχουν γίνει προτάσεις που θα σας ενδιέφεραν;
Εγώ δεν λέω ποτέ όχι. Η τηλεόραση έχει μια φοβερή δύναμη και δυναμική ακριβώς γιατί μπαίνει απροειδοποίητα και απρόσκλητα στα ιδιαίτερα του σπιτιού σας. Υπάρχει μια δυναμική στο μέσον και επιπλέον είναι σε άμεση χρήση σε οποιαδήποτε στιγμή. Θα είναι βλακώδες να παραβλέψουμε ότι έχει έναν σκοπό και έναν ρόλο. Τον σέβομαι και δεν την σνομπάρω καθόλου γι’ αυτό και δεν συμμετέχω γενικώς στην τηλεόραση σε ό,τι μου προτείνεται ή σε ό,τι υπάρχει. Δεν προσπαθώ να κάνω τηλεόραση μόνο από βιοπορισμό. Έχω την πεποίθηση ότι αυτό το μέσο μπορεί να προσφέρει και πολιτισμικά στον τηλεθεατή και μάλιστα μην ξεχνάμε ότι προσφέρει σε αυτόν τον άνθρωπο που δεν έχει άμεση επαφή με το θέατρο. Μιλάω για μέρη της πατρίδας μας απομακρυσμένα από τα κέντρα, η απόλυτη περιφέρεια, η οποία ζει με την τηλεόραση, που τους βοηθά. Έχω την πολυτέλεια να απέχω όταν δεν βρίσκω κάτι που να με ικανοποιεί απολύτως.
Αν γινόταν μια σειρά του βεληνεκούς του “Νησιού” για παράδειγμα;
Αυτό θα το έκαναν οι πάντες! Δεν είναι ανάγκη να γίνει κάτι τέτοιο. Αλλά δεν φτάνουμε στο σημείο να ζητήσουμε τα αδύνατα!
Δεν μπορεί να ξαναγίνει δηλαδή μια τέτοια παραγωγή;
Όχι. Είναι θέμα χρημάτων καταρχάς, κοστολογίου. Μακάρι να φτάσουμε στο σημείο να ξαναγίνουν τέτοιες παραγωγές αλλά οικονομικά δεν μας παίρνει. Το “Νησί” ήταν ένα πρόκριμα αν μπορούμε να κάνουμε πράγματα που να ξεπερνούν το ελληνικό βεληνεκές και αποδείξαμε ότι βεβαίως άνετα μπορούμε να σταθούμε στη διεθνή αγορά επί ίσοις όροις και ακόμη καλύτερα. Γι’ αυτό και πουλήθηκε σε πάνω από 30 χώρες σε όλη τη γη και στάθηκε κάνοντας ακροαματικότητες σε πολύ διαφορετικούς πολιτισμούς, από το Χονγκ Κονγκ μέχρι την Κροατία και τη Ρωσία. Δεν λείπει τίποτα. Είναι στα συρτάρια όλων. Τα καλά σενάρια, οι καλές ιδέες υπάρχουν, καλούς συγγραφείς και σκηνοθέτες έχουμε, καλούς ηθοποιούς έχουμε, καλό κοινό έχουμε, λεφτά δεν έχουμε! (γελάει).
Σας λείπει κάτι από την τηλεόραση σήμερα;
Εγώ παρακολουθώ τηλεόραση, σειρές αλλά ξένες σε πλατφόρμες όπως το Netflix. Βλέπω πόσο έχουν προχωρήσει και οι γείτονές μας, οι Ισπανοί, οι Ιταλοί. Έχουν προχωρήσει πάρα πολύ!
Σε εμάς η κουβέντα είναι συνεχώς -ειδικά για ανθρώπους όπως εσείς- αν θα γίνει remake κάποιας παλιάς σειράς. Σας ενοχλεί να σας ρωτούν συνέχεια;
Όχι, αλλά ξέρετε, το remake θα είχε νόημα αν είχε μια συνέχεια. Το remake μετά από 10-20 χρόνια δεν ξέρω…Τίποτα δεν αποκλείω. Η τέχνη σηκώνει τα πάντα, αρκεί πώς θα το κάνεις. Δεν μπορείς να πεις για κάτι πριν να γίνει ότι δεν θα είναι καλό. Πού το ξέρεις; Όλα μπορούν να γίνουν. Οι καλές ιδέες ακριβώς γι’ αυτό είναι καλές επειδή μπορούν να αναπαραχθούν από μία μέτρια ιδέα. Μια καλή και πετυχημένη φυσικά και μπορεί να ξαναγίνει.
Στις τηλεθεάσεις, ο κόσμος δείχνει μια σταθερή προσήλωση στις επαναλήψεις παλιών σειρών. Πώς αισθάνεστε για αυτό;
Θα σας πω καταρχάς τι μου γράφει εμένα αυτό. Ό,τι δίνεις παίρνεις και στην τηλεόραση. Μια καλή σειρά που έχει ένα κοστολόγιο θα λειτουργήσει ακόμα περισσότερο και στο μέλλον διότι οι συγκρίσεις δυστυχώς δεν είναι υπέρ του φθηνού αλλά του ακριβού. Οπότε λογικό είναι ο κόσμος να γυρνάει σε κάτι που έχει επιτυχία και του άρεσε. Όπως βλέπουμε τις παλιές ελληνικές ταινίες. Δεν τις βλέπουμε μόνο νοσταλγικά, τις βλέπουμε γιατί έχουν μια συγκεκριμένη, πετυχημένη συνταγή, αυτή η συνταγή -και το λέω με την καλή έννοια- θα λειτουργεί στο διηνεκές, θα λειτουργεί σε πολλές γενεές. Η ανθρώπινη συνταγή στο γέλιο και στο κλάμα και στη διασκέδαση είναι πολύ συγκεκριμένη. Την έχει πει ο Αριστοτέλης πριν από 3000 χρόνια. Ό,τι μπαίνει σε αυτή τη συνταγή και πραγματοποιείται θα λειτουργεί πάντα. Γι’ αυτό ο κόσμος επιστρέφει στις παλιές σειρές που του αρέσουν. Προφανώς εξακολουθούν να του αρέσουν!
Τα υλικά μας δηλαδή είναι λάθος στη συνταγή που χρησιμοποιούμε τώρα;
Ακριβώς!
«Πρέπει να είσαι στα καλά σου για να γίνεις ηθοποιός»
Συμπρωταγωνιστείτε με τη σύζυγό σας. Ποιες είναι οι προκλήσεις;
Πρώτον, όταν δουλεύεις με έναν δικό σου άνθρωπο έχεις τη σιγουριά ότι δεν θα παρεξηγηθείς γιατί δεν γίνεται να παρεξηγηθείς. Το βασικότερο από όλα είναι ότι έχεις μια οικειότητα πολύ μεγαλύτερη, γνωρίζεις τον άλλον και η υποκριτική είναι ψυχολογία. Αυτό είναι το θετικό. Το αρνητικό είναι ότι σου αφαιρεί ένα κομμάτι έκπληξης που έχεις με έναν καινούριο άνθρωπο όταν συνεργάζεσαι αλλά αυτό το κομμάτι κρατάει λίγο. Έχω δουλέψει πολλές φορές με τη γυναίκα μου, την έχω σκηνοθετήσει. Ο ηθοποιός στη σκηνή δεν έχει ταυτότητα, δεν είναι ο άντρας σου, η γυναίκα σου, ο αδερφός σου, είναι ο συνάδελφός σου και επί σκηνής είναι οι ίδιοι, δεν έχει να κάνει με τη συγγενική σχέση αλλά με την επαγγελματική ιδιότητα.
Όλοι οι διαφορετικοί ρόλοι που έχετε κάνει αφήνουν κάποιο αποτύπωμα σε εσάς σαν προσωπικότητα;
Μας το λέγαν από τη σχολή και θα το παρατηρήσετε. Ο ηθοποιός χρειάζεται υγεία, ψυχική υγεία, πρέπει να είσαι “στα καλά σου” για να γίνεις ηθοποιός. Βεβαίως έχουμε δει πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν παρεκκλίσεις ψυχολογικές έως ψυχιατρικές να ασχολούνται με το επάγγελμα και πολύ επιτυχημένα. Αλλά για να μπορείς να ερμηνεύεις πολύ διαφορετικά πράγματα τότε πρέπει να είσαι τέρας ψυχικής υγείας, πρέπει να τα έχεις 400 διαφορετικά θα περιοριστείς στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που σου δίνει ο ψυχισμός σου. Η ηθοποιία είναι φοβερή άσκηση νεύρων, μια ψυχολογική έως και ψυχική διαταραχή. Πρέπει να είσαι πολύ υγιής για να μπορείς να μπαίνεις σε κάτι εντελώς διαφορετικό. Διότι το να ερμηνεύω τον εαυτό μου, όπως πολύ λαϊκά λέει ο κόσμος, δεν είναι το καλύτερο κομπλιμάν για έναν ηθοποιό!
Ο σεβασμός στην κοινή γνώμη και το παράπονό του
Λίγο πριν ολοκληρώσουμε την κουβέντα μας και με αφορμή το πώς την ξεκινήσαμε (με τον αμφιλεγόμενο και ανατρεπτικό Εδουάρδο Β΄) ο Στέλιος Μάινας εξέφρασε ένα προσωπικό του παράπονο:
«Υπάρχει ένα παράπονο σε έναν ηθοποιό όπως εγώ αυτής της ηλικίας. Καλώς ή κακώς είμαι σε μια ηλικία που έπρεπε να μου έχουν εμπιστευτεί κάποιους ρόλους που θα ‘θελα να παίξω ή να ασχοληθώ με κείμενα που θα ήθελα να ασχοληθώ. Δεν μου τα έχουν εμπιστευτεί η αλήθεια είναι. Δεν μπορώ να το ερμηνεύσω. Προφανώς έχουν άλλα πράγματα στο μυαλό τους. Για παράδειγμα τον Εδουάρδο έπρεπε να τον είχα παίξει πολύ αργότερα στη ζωή μου γιατί ήμουν αρκετά νέος, ήθελε μια ωριμότητα ακόμα μεγαλύτερη. Πιστεύω ότι βρίσκομαι σε μια πνευματική ηλικία που μπορώ να παίξω πιο σημαντικά πράγματα από αυτά που μου δίνονται.
Ειλικρινά, εάν υπάρχει κάτι για μένα που με ικανοποιεί είναι η εκτίμηση του κοινού. Δεν μπορώ να τη συγκρίνω με τίποτα. Το κοινό εύκολα μπορεί να χάσει την εκτίμησή του. Όταν του αρέσει κάτι ταξιδεύει μαζί σου. Γι’ αυτό σέβομαι την εκτίμησή του.
Στην Ιλιάδα, λίγο πριν ο Έκτορας βγει να πολεμήσει με τον Αχιλλέα ξέροντας ότι είναι η τελευταία του μάχη, ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση να επιβιώσει, του λέει η γυναίκα του η Ανδρομάχη “Έκτορα, μείνε σπίτι στα παιδιά σου που σε χρειάζονται”. Και απαντάει ο Έκτορας με μία φράση που έχει να κάνει και με τη δική μας δουλειά: “αἰδέομαι Τρῶας”, δηλαδή “ντρέπομαι τους Τρώες”, που σημαίνει ότι εμείς οι καλλιτέχνες και οι άνθρωποι πρέπει να σεβόμαστε την κοινή γνώμη γενικότερα σε ό,τι επάγγελμα κι αν ασκούμε. Ιδιαίτερα οι πολιτικοί θα πρέπει να σέβονται και να ντρέπονται το κοινό τους. Το έχει πει ο φίλος μας ο Όμηρος αυτό πριν από 5000 χρόνια!»
Τι εύχεστε για την επόμενη μέρα;
Να βρεθεί το εμβόλιο καταρχάς! Αυτό! Τι άλλο; (γελάει). Θα ξεκινήσει τουλάχιστον η λύση του προβλήματος. Δεν μπορώ να διανοηθώ πώς θα συνεχίσει η ζωή αυτού του πλανήτη χωρίς αυτό το εμβόλιο.
Ο “Κήπος” του Μπρους Γκουτς σε μετάφραση της Κάτιας Σπερελάκη και σκηνοθεσία του Δημήτρη Μυλωνά περιοδεύει σε όλη την Ελλάδα. Επόμενες στάσεις της παράστασης είναι οι εξής:
19/8 Κάλυμνος Ανοιχτό θεατράκι Καλύμνου
20/8 Ρόδος Μεσαιωνική Τάφρος
23/8 Νέα Μάκρη Αμφιθέατρο Πολιτιστικού και Αθλητικού Πάρκου
25/8 Πέραμα Ανοιχτό θέατρο Μίκης Θεοδωράκης
26/8 Κηποθέατρο Νίκαιας
7/9 Παπάγου Κηποθέατρο Παπάγου
8/9 Ηλιούπολη Άλσος Δ.Κηντής
9/9 Νέα Σμύρνη Άλσος Νέας Σμύρνης
14/9 Βεάκειο Κήπος Βεακείου
15/9 Βριλήσσια Νταμάρι Αλίκη Βουγιουκλάκη
